ه گزارش سرويس انديشه پايگاه اطلاع‌رساني حج، اگر قرار باشد به تاريخچه اعتكاف در اسلام اشاره كنيم بدون شك اولين و مهمترين آن، اعتكاف‌هاي پيامبر اسلام (ص) در غار حرا و در مكاني خلوت و دور از تمام هياهوي انسان بوده است. پيامبر معبود خود را بارها و بارها در خلوت، روزهاي متمادي و پيوسته در اين غار عبادت كرد. و شايد همين اعتكاف‌ها و خلوت‌هاي با معبود بود كه باعث شد محمد (ص) از سوي خداوند براي پيامبري انتخاب شود.
سرانجام خداوند، محمدي كه او را براي خود انتخاب كرده بود، براي هدايت و رهبري مردم انتخاب كرد. پيامبر در مكاني كه اعتكاف مي‌كرد توسط خداوند انتخاب شد. مكاني كه تمام اشياي آن به عبادت خالصانه پيامبر شهادت مي‌دادند. جبرئيل بر محمد نازل شد و در حالي كه محمد در بهت و حيرت بود به او بشارت بندگي و پيامبري داد.
بدون شك كسي كه خداوند را براي خود انتخاب كند خدواند نيز او را براي خود برمي‌گزيند و اين چه انتخاب شكوهمندي است براي انسان. پيامبر گرامي اسلام (ص) همواره خداوند را در زندگي خود برگزيد و خدوند نيز محمد (ص) را برگزيد و او را در بالاترين درجه هستي قرار داد.
اعتكاف و دوري از هياهوي دنيا در قبل از اسلام نيز رواج داشته است. از آيه شريفه «و عهدنا الي ابراهيم و اسماعيل أن طهرا بيتي للطائفين و العاكفين و الركع السجود» مي‌توان برداشت كرد كه عبادتي به نام اعتكاف در زمان حضرت ابراهيم (ع) وجود داشته است؛ چرا كه خداوند متعال در اين آيه دو پيامبر را مأمور كرد تا مسجد الحرام را براي معتكفان پاكيزه و آماده نمايند. در كتاب تورات و انجيل نيز مي‌توان عبارات و اشاراتي را يافت كه حاكي از مراسم يا عبادتي است كه مبتني بر خلوت‌نشيني است.
درباره حضرت مريم هم قرآن از اعتزال ايشان از مردم و پناه بردن به محراب زكريا در بيت المقدس ياد مي‌كند؛ «واذكر في الكتاب مريم اذا انتبذت من اهلها مكانا شرقيا». از مريم ياد كن هنگامي كه از اهل و آشنايان خود به گوشه‌اي پناه گرفت. علامه طباطبائي در تفسير اين آيه مي‌گويد: گويا مقصود از دوري مريم از مردم و بريدن از آنان، روي آوردن به اعتكاف براي عبادت بوده است.
همچنان كه درباره اعتكاف حضرت سليمان روايت شده است: «ان سليمان كان يعتكف في المسجد بيت المقدس السنه و السنتين والشهر و الشهرين واقل و اكثر». روش حضرت سليمان اين بود كه در مسجد بيت المقدس به مدت يك سال يا دو سال، يك ماه يا دو ماه و گاهي كمتر يا بيشتر اعتكاف مي‌كرد و در همان جا به عبادت مي‌پرداخت.
پس از بعثت و بعد از هجرت، پيامبر فرصتي دوباره مي‌يابد تا به اعتكاف روي آورد و خلوتي با خداي خود داشته باشد. اين بار اعتكاف را در مسجد النبي پي مي‌گيرد. مدينه هرگز زمزمه‌هاي عاشقانه پيامبر (ص) را فراموش نمي‌كند. هنوز تموّج صداي او از لابلاي ستون‌هاي مسجد النبي به گوش مي‌رسد. كافي است گوش دل بسپاري؛ به راحتي خواهي شنيد.
امام صادق (ع) مي‌فرمايد: چون دهه آخر ماه مبارك رمضان فرا مي‌رسيد، پيامبر در مسجد معتكف مي‌شد. درون مسجد خيمه‌اي از جنس مو - براي ايشان - برپا مي‌كردند تا در آن خيمه به عبادت خداي خود قيام كند؛ عبادتي فراتر از عبادت‌هاي روزهاي قبل. چون جنگ بدر در ماه رمضان واقع شد و پيامبر (ص) موفق به برپايي اعتكاف نشدَ لذا قضاي آن را در سال بعد به جاي آورد. و سال بعد بيست روز در مسجد النبي معتكف بود.
سرانجام خداوند، محمدي كه او را براي خود انتخاب كرده بود، براي هدايت و رهبري مردم انتخاب كرد. پيامبر در مكاني كه اعتكاف مي‌كرد توسط خداوند انتخاب شد. مكاني كه تمام اشياي آن به عبادت خالصانه پيامبر شهادت مي‌دادند. جبرئيل بر محمد نازل شد و در حالي كه محمد در بهت و حيرت بود به او بشارت بندگي و پيامبري داد.
بدون شك كسي كه خداوند را براي خود انتخاب كند خدواند نيز او را براي خود برمي‌گزيند و اين چه انتخاب شكوهمندي است براي انسان. پيامبر گرامي اسلام (ص) همواره خداوند را در زندگي خود برگزيد و خدوند نيز محمد (ص) را برگزيد و او را در بالاترين درجه هستي قرار داد.
اعتكاف و دوري از هياهوي دنيا در قبل از اسلام نيز رواج داشته است. از آيه شريفه «و عهدنا الي ابراهيم و اسماعيل أن طهرا بيتي للطائفين و العاكفين و الركع السجود» مي‌توان برداشت كرد كه عبادتي به نام اعتكاف در زمان حضرت ابراهيم (ع) وجود داشته است؛ چرا كه خداوند متعال در اين آيه دو پيامبر را مأمور كرد تا مسجد الحرام را براي معتكفان پاكيزه و آماده نمايند. در كتاب تورات و انجيل نيز مي‌توان عبارات و اشاراتي را يافت كه حاكي از مراسم يا عبادتي است كه مبتني بر خلوت‌نشيني است.
درباره حضرت مريم هم قرآن از اعتزال ايشان از مردم و پناه بردن به محراب زكريا در بيت المقدس ياد مي‌كند؛ «واذكر في الكتاب مريم اذا انتبذت من اهلها مكانا شرقيا». از مريم ياد كن هنگامي كه از اهل و آشنايان خود به گوشه‌اي پناه گرفت. علامه طباطبائي در تفسير اين آيه مي‌گويد: گويا مقصود از دوري مريم از مردم و بريدن از آنان، روي آوردن به اعتكاف براي عبادت بوده است.
همچنان كه درباره اعتكاف حضرت سليمان روايت شده است: «ان سليمان كان يعتكف في المسجد بيت المقدس السنه و السنتين والشهر و الشهرين واقل و اكثر». روش حضرت سليمان اين بود كه در مسجد بيت المقدس به مدت يك سال يا دو سال، يك ماه يا دو ماه و گاهي كمتر يا بيشتر اعتكاف مي‌كرد و در همان جا به عبادت مي‌پرداخت.
پس از بعثت و بعد از هجرت، پيامبر فرصتي دوباره مي‌يابد تا به اعتكاف روي آورد و خلوتي با خداي خود داشته باشد. اين بار اعتكاف را در مسجد النبي پي مي‌گيرد. مدينه هرگز زمزمه‌هاي عاشقانه پيامبر (ص) را فراموش نمي‌كند. هنوز تموّج صداي او از لابلاي ستون‌هاي مسجد النبي به گوش مي‌رسد. كافي است گوش دل بسپاري؛ به راحتي خواهي شنيد.
امام صادق (ع) مي‌فرمايد: چون دهه آخر ماه مبارك رمضان فرا مي‌رسيد، پيامبر در مسجد معتكف مي‌شد. درون مسجد خيمه‌اي از جنس مو - براي ايشان - برپا مي‌كردند تا در آن خيمه به عبادت خداي خود قيام كند؛ عبادتي فراتر از عبادت‌هاي روزهاي قبل. چون جنگ بدر در ماه رمضان واقع شد و پيامبر (ص) موفق به برپايي اعتكاف نشدَ لذا قضاي آن را در سال بعد به جاي آورد. و سال بعد بيست روز در مسجد النبي معتكف بود.
ارسال نظر