«اِنّ اول بيتٍ وَُضِعَ للناس لَلذي ببَكّه مباركاً و هُديً للعالمين.»(آل عمران: 91)
«نخستين خانه اي كه براي عموم مردم پايه گذاري شده، همان خانه اي است كه در مكه قرار دارد، سرچشمه بركت و چراغ هدايت {براي} جهانيان است.»
اين سياره زمين كه امروز ما فرزندان آدم در آغوش گرم و پر محبت آن قرار گرفته ايم و از سرچشمه هاي نعمت و ثروت بي پايان آن بهره منديم، روزگارها بر وي گذشت و حوادثي بر سرش آمد و مراحلي را طي نمود تا بساط زندگي در آن گسترده شد و آماده پذيرايي انسان گرديد.
سپس آيات وحي در بيابان حجاز بر روح پاك پيامبر تابيد و از زبان او به صورت آيات قرآن بر مردم تلاوت شد. از جمله، با بيانات رسا و اشارات لطيف، از آغاز و انجام زمين و آسمان و تحولات آن ياد آوري نموده و در سوره نازعات پس از اشاره به دوران هاي گذشته زمين، مي فرمايد:
«بعد از اين مراحل، زمين را گسترد و آماده زيست نمود.»
اينجا سوالي پيش مي آيد: چرا نخستين خانه و ساختمان بر روي زمين، كعبه است؟
مقصود آيه 91 آل عمران اين نيست كه خانه و ساختماني پيش از بنيان كعبه نبوده، مقصود اين است كه نخستين ساختمان براي عموم و به سود عموم، همان است كه در مكه پايه گذاري شده، هر ساختماني كه به دست آدمي پايه گذاري شده، به سود فرد يا جمع يا ملتي و به زيان ديگران است. هر سازنده اي مي خواهد خود در محيط معيّن آزاد و ديگران محدود باشند. اما خانه اي كه به نام خدا و براي همه پايه گذاري شده، مي گويد: همه بايد تسليم حق باشند و حق براي عموم است. خداوند جا و مكان ندارد و محتاج به خانه و قطعه زميني نيست. فرق خانه اي كه بنام خداست با ديگر خانه ها اين است كه آن جاها اراده شخص حاكم و منافع فرد محور است، اينجا اراده حق حاكم و سود عموم محور است. در اينجا مركزيت اراده و حركات از خود پرستي به خداپرستي بايد برگردد.
خانه كعبه نخستين خانه است كه بنام خدا و به سود عموم تاسيس گرديده و از روي آن هزاران خانه بنام دير و كليسا و مسجد، در شعاع هاي دور و نزديك، شناخته شده كه همه بنام خداست. در نخستين قطعه آماده شده و آبادِ زمين، بر پا گشته تا مالكيت خداوند و بهره برداري و آزادي عموم خلق در تمام قطعاتي كه به تدريج آباد و گسترده شده، فراموش نشود.
به ابراهيم خليل و يا قبل از او دستور داده شد، نخستين قطعه گسترده زمين بنام خدا بنا شود تا بشري كه در اطراف زمين سبز مي شود و خود را در بالاي اين سفره پر از نعمت مي نگرد، حرص او را بر ندارد و صاحبان خانه و حق مهمانان ديگر را فراموش نكند و به اشتباه، خود را مالك و صاحب گمان ننمايد. متوجه اولين ساختمان نمونه و جاي مهر خدا باشد و همه قطعات زمين را با همان چشم بنگرد و اگر زمان ها گذشت و آدميان غافل خود پرست، زمين را مِلك خود دانستند و هر دسته براي قطعات آن خون يكديگر را ريختند و دست يكديگر را از استفاده بازداشته و موقعيت خود و صاحب خانه را فراموش كردند، باشد كه از روي اين ساختمان و نخستين نمونه، روزي، به موقعيت خود و زمين آشنا شوند و زمين مانند مسجد براي همه و بنام خدا گردد.
پيامبر خدا(ص) در روز فتح مكه فرمود: «سراسر زمين براي من مسجد و طهور قرار داده شد.» و نيز فرمود:«براستي روزگار و زمانه دور زد و برگشت به هيات نخستين روز كه خداوند، آسمان ها و زمين را آفريد.» شايد بهترين تفسير اين باشد كه روز آفرينش، جز نام خدا نامي در ميان نبود و خانه فقط بنام خدا بر پا شد، ولي در دوره هاي جاهليت و اوهام و خود پرستي خلق، پرده اي بر روي مقصود اولي آفرينش زمين و ساختمان اين خانه كشيد و خانه خدا، خانه افتخار عرب و قريش و وسيله مال و جاه و مركز بت ها شد. رسول خدا(ص) اين پرده ها را برچيد و افتخار عرب بر عجم و قريش بر عرب را از ميان برد و بتها را سرنگون گردانيد.
سرانجام بايد گفت كه: كعبه خود سنگ نشاني است كه ره گم نشود... .
----------------------------
* منبع:
- به سوي خدا مي رويم، آيت الله سيد محمد طالقاني، نشر مشعر،
ارسال نظر