کعبه
مکانی مقدس است که خداوند متعال در شهر مکه قرار داده است. در روایات و کتب
عرفانی آمده است: اولین قطعه خاکی که در روی زمین ظاهر شده مکان کعبه بود و
خداوند زمین را از این ناحیه گسترانید؛ از این رو نیز مکه را «امّ القری»
نامیده اند. بنای کعبه برای اولین بار به دست حضرت آدم (ع) ساخته شده است،
شروع مراسم حج نیز به زمان حضرت آدم بازمی گردد و حضرت ابراهیم (ع) بار
دیگر آن را تجدید بنا کرد. در قرآن مجید نیز آمده است که کعبه به دست حضرت
ابراهیم(ع) بازسازی شد. بر اساس آیات قرآن، تاریخ کعبه با تاریخ قدمت انسان
بر زمین برابر است.
«و (یاد آر) آن گاه که ما ابراهیم را در آن بیت الحرام تمکین دادیم (و به او وحی کردیم) که با من هیچ کس را شریک و انباز نگیر و خانه مرا برای طواف حاجیان و نمازگزاران و رکوع و سجود کنندگان (از لوث بتان و بت پرستان) پاک و پاکیزه دار.» (حج 26)
حضرت ابراهیم (ع) پس از بنای کعبه از خدا خواست تا این مکان را حرم امن خود قرار دهد. خداوند هم دعای او را اجابت فرمود. همین امنیت باعث گردید طی قرن ها مکه از تجاوز قبایل بدوی حفظ شود و آن را شهری امن و به تعبیر قرآن «البلد الامین» و «البلد الحرام» قرار داد.
همچنین از امام صادق (ع) است که فرمود: «خداوند تبارک و تعالی مسجد الحرام را قبل از زمین آفرید، سپس زمین را از آن گسترانید.»
نام خانه خدا در قرآن هفده مرتبه آمده است: دو بار با عنوان «کعبه»، هفت بار با عنوان «البیت»، یک بار «بیت»، و دو بار «بیت الحرام»، دو بار «بیت العتیق»، یک بار «بیتک المحرم»، و دو بار «بیتی». و «مسجد الحرام» نیز پانزده مورد آمده است.
در روایتی اطلاق نام کعبه بر بیت الله، به دلیل مربع بودن آن دانسته شده و آمده است: این خانه، به موازات بیت المعمور قرار دارد که آن نیز مربع است. بیت المعمور نیز موازی عرش خداست که عرش بر پایه چهار رکن قرار داده شده که عبارت است از:
«سُبحان الله» و «الحَمدُ لله» و «لا اِله الا الله» و «الله اکبَر».
محی الدین عربی می گوید:
«خانه کعبه اولین خانه ای است که معبد مردم قرار داده شد و نماز در آن با فضیلت تر از نماز در غیر آن است. خانه کعبه از نظر زمان قدیمی ترین مسجد است و این خانه از هنگامی است که خدا دنیا را آفرید. پس این خانه همان خانه ای ست که خدا از تمام دنیا برگزیده است، و برای آن است سِرّ اوّلیت در میان همه معبد ها که 120 هزار پیامبر، غیر از اولیای الهی، بر آن طواف کرده اند. هیچ پیامبر و ولی ای نبوده است که به این خانه و بلد حرام تعلق خاطری نداشته باشد، پس یقینا این خانه موطن ظهور دست خدا ولی حق و ودیعه الهی است پس اگر کسی این خانه را ببیند ولی بر حالت الهی و نورانی وی نیفزاید، از برکت خانه چیزی عاید او نشده است؛ زیرا این خانه خزانه خدا از برکات و هدایت است.»
کعبه را بیت العتیق نیز نامیده اند. در روایتی، عتیق به معنای حر و آزاد آمده است؛ این خانه از هر نوع تملکی آزاد است و متعلق به شخصی نیست.
پیامبر اکرم (ع) فرمودند: نگاه به کعبه از روی عشق به آن، عبادت است و خطا ها را کاملا از میان می برد.
ساختمان کعبه که به دست ابراهیم (ع) و پسرش بنا شد، بر اساس برخی نقل ها، حدود 32/4 متر ارتفاع داشته و دیوار شرقی آن 24 متر، دیوار غربی 10/23 متر، دیوار شمالی 5/16 متر و دیوار جنوبی 15 متر بوده است. در آن زمان خانه کعبه سقفی نداشت و دیوار های آن از سنگ بنا شده بود.
حضرت ابراهیم (ع) به دنبال مشکلی که با همسرش ساره به خاطر ازدواج با هاجر و تولد اسماعیل پیدا کرد، همراه هاجر و فرزندش، به مکه آمد و آن دو را در این سرزمین تنها گذاشت و بازگشت. پس از آنکه با لطف خداوند چاه زمزم پدید آمد و اسماعیل(ع) و مادرش هاجر امید زندگی یافتند، همانجا، در کنار ساکنانی که در اطراف بودند و با پدید آمدن آب به این سوی آمدند، به زندگی خود ادامه دادند و همه این ها تقدیری خاص بود که می بایست به احیای دین ابراهیمی در این سرزمین بینجامد. وقتی اسماعیل (ع) سی ساله شد، ابراهیم(ع) بار دیگر به مکه آمد. در این زمان آن ها با کمک یکدیگر خانه کعبه را تجدید بنا کردند.
به دنبال ساخته شدن خانه خدا، عرب های قبیله جُرُهم که در آن نواحی زندگی می کردند و اسماعیل از میان آن ها همسری اختیار کرده بود، به توحید و خدا پرستی گرویدند و پس از آن، مراسم حج هر ساله برگزار می شد. به مرور این فرهنگ میان سایر ساکنین جزیره العرب نیز گسترش یافت.
بیشتر سنت های مربوط به حج، مانند حرکت میان صفا و مروه و ذبح قربانی برگرفته از زندگی انسان های پاک و موحد، مانند ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) و هاجر است که سرمشقی برای دیگر انسان های موحد شده و به عنوان شعائر خداوند باقی مانده است.
«و (یاد آر) آن گاه که ما ابراهیم را در آن بیت الحرام تمکین دادیم (و به او وحی کردیم) که با من هیچ کس را شریک و انباز نگیر و خانه مرا برای طواف حاجیان و نمازگزاران و رکوع و سجود کنندگان (از لوث بتان و بت پرستان) پاک و پاکیزه دار.» (حج 26)
حضرت ابراهیم (ع) پس از بنای کعبه از خدا خواست تا این مکان را حرم امن خود قرار دهد. خداوند هم دعای او را اجابت فرمود. همین امنیت باعث گردید طی قرن ها مکه از تجاوز قبایل بدوی حفظ شود و آن را شهری امن و به تعبیر قرآن «البلد الامین» و «البلد الحرام» قرار داد.
همچنین از امام صادق (ع) است که فرمود: «خداوند تبارک و تعالی مسجد الحرام را قبل از زمین آفرید، سپس زمین را از آن گسترانید.»
نام خانه خدا در قرآن هفده مرتبه آمده است: دو بار با عنوان «کعبه»، هفت بار با عنوان «البیت»، یک بار «بیت»، و دو بار «بیت الحرام»، دو بار «بیت العتیق»، یک بار «بیتک المحرم»، و دو بار «بیتی». و «مسجد الحرام» نیز پانزده مورد آمده است.
در روایتی اطلاق نام کعبه بر بیت الله، به دلیل مربع بودن آن دانسته شده و آمده است: این خانه، به موازات بیت المعمور قرار دارد که آن نیز مربع است. بیت المعمور نیز موازی عرش خداست که عرش بر پایه چهار رکن قرار داده شده که عبارت است از:
«سُبحان الله» و «الحَمدُ لله» و «لا اِله الا الله» و «الله اکبَر».
محی الدین عربی می گوید:
«خانه کعبه اولین خانه ای است که معبد مردم قرار داده شد و نماز در آن با فضیلت تر از نماز در غیر آن است. خانه کعبه از نظر زمان قدیمی ترین مسجد است و این خانه از هنگامی است که خدا دنیا را آفرید. پس این خانه همان خانه ای ست که خدا از تمام دنیا برگزیده است، و برای آن است سِرّ اوّلیت در میان همه معبد ها که 120 هزار پیامبر، غیر از اولیای الهی، بر آن طواف کرده اند. هیچ پیامبر و ولی ای نبوده است که به این خانه و بلد حرام تعلق خاطری نداشته باشد، پس یقینا این خانه موطن ظهور دست خدا ولی حق و ودیعه الهی است پس اگر کسی این خانه را ببیند ولی بر حالت الهی و نورانی وی نیفزاید، از برکت خانه چیزی عاید او نشده است؛ زیرا این خانه خزانه خدا از برکات و هدایت است.»
کعبه را بیت العتیق نیز نامیده اند. در روایتی، عتیق به معنای حر و آزاد آمده است؛ این خانه از هر نوع تملکی آزاد است و متعلق به شخصی نیست.
پیامبر اکرم (ع) فرمودند: نگاه به کعبه از روی عشق به آن، عبادت است و خطا ها را کاملا از میان می برد.
ساختمان کعبه که به دست ابراهیم (ع) و پسرش بنا شد، بر اساس برخی نقل ها، حدود 32/4 متر ارتفاع داشته و دیوار شرقی آن 24 متر، دیوار غربی 10/23 متر، دیوار شمالی 5/16 متر و دیوار جنوبی 15 متر بوده است. در آن زمان خانه کعبه سقفی نداشت و دیوار های آن از سنگ بنا شده بود.
حضرت ابراهیم (ع) به دنبال مشکلی که با همسرش ساره به خاطر ازدواج با هاجر و تولد اسماعیل پیدا کرد، همراه هاجر و فرزندش، به مکه آمد و آن دو را در این سرزمین تنها گذاشت و بازگشت. پس از آنکه با لطف خداوند چاه زمزم پدید آمد و اسماعیل(ع) و مادرش هاجر امید زندگی یافتند، همانجا، در کنار ساکنانی که در اطراف بودند و با پدید آمدن آب به این سوی آمدند، به زندگی خود ادامه دادند و همه این ها تقدیری خاص بود که می بایست به احیای دین ابراهیمی در این سرزمین بینجامد. وقتی اسماعیل (ع) سی ساله شد، ابراهیم(ع) بار دیگر به مکه آمد. در این زمان آن ها با کمک یکدیگر خانه کعبه را تجدید بنا کردند.
به دنبال ساخته شدن خانه خدا، عرب های قبیله جُرُهم که در آن نواحی زندگی می کردند و اسماعیل از میان آن ها همسری اختیار کرده بود، به توحید و خدا پرستی گرویدند و پس از آن، مراسم حج هر ساله برگزار می شد. به مرور این فرهنگ میان سایر ساکنین جزیره العرب نیز گسترش یافت.
بیشتر سنت های مربوط به حج، مانند حرکت میان صفا و مروه و ذبح قربانی برگرفته از زندگی انسان های پاک و موحد، مانند ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) و هاجر است که سرمشقی برای دیگر انسان های موحد شده و به عنوان شعائر خداوند باقی مانده است.
ارسال نظر